Değerler Eğitimin Amaçları:
* İyi karakterli insanlar yetiştirmek.
* Toplumsa ve evrensel olan temel insanı değerleri pekiştirmek.
* Aile ve okulda kişilik ve değerler eğitiminin uyumlu bir şekilde işleyişini sağlamak.
* Çocukların kazandıkları değerleri davranışları ile göstermelerini sağlamak.
* Çocukların kendilerine ve topluma yararlı olacak şekilde insani değerleri, psikolojik, bilişsel ve sosyal gelişimlerine uygun olarak kazanımlarını sağlamak.
Neden Değerler Eğitimi?
Anne, babalar ve eğitimciler olarak sormamız gereken soruların başında şunlar gelir:
— İçinde bulunduğumuz ortam ve çevre istediğimiz değerlere sahip çocukları yetiştirmek için uygun mu?
— Biz her şeyi çocuklarımız adına düşünüp yaparken onlar sorumluluk sahibi olabilecekler mi?
— Televizyonlarda bu kadar şiddet içerikli programı seyrederken barışçı olabilecekler mi?
— Biz aşırı korumacı ve müdahaleci davranırken onların özgüvenleri gelişecek mi?
— Biz şimdi onlar mutlu olsun, üzülmesinler diye uğraşırken, onlar mücadele etmeden mutlu olabilecekler mi?
— Okullar, sadece akademik açıdan başarılı bireylerin yetiştirildiği kurumlar olarak mı düşünülmeli?
— Temel insanî değerleri benimsemiş bireyler yetiştirmek de okulun temel misyonları arasında değil mi?
— Çağın getirdiği olumsuz durumlar karşısında, okullar öğrencilerine rehber olabiliyor mu?
— Yükselen şiddet eğilimleri,
— Sahtekârlıkta artış (yalan söyleme, kopya çekme ve hırsızlık),
— Anne-babaya, öğretmene, yetkili kişilere karşı gelme,
— İş ahlâkında düşüş,
— Kişisel ve toplumsal sorumluluk bilincinde azalma,
— Kendine zarar verici davranışlarda (madde bağımlılığı ve intihar) artış vb.
— Değişen ve gelişen dünya ile beraber televizyon, bilgisayar oyunları, sinema, dergi, internet, oyuncaklar ve reklamlar aracılığıyla bütün dünya, artık çocuklarımızın sosyal çevresi olmuştur.
— Aile ve okul tarafından verilen değerlerle televizyon ve dış dünyanın verdiği değerler çoğu zaman farklılık
göstermektedir.
— Bu noktada anne babaların işleri daha da zorlaşmaktadır. Hızlı ve baş döndürücü şekilde değişim içinde olan değerler, bunlarla baş etmek zorunda kalan ve değer karmaşası yaşayan çocuklar için değer aktarımı çok daha önemli bir hâle gelmiştir.Ortak değerler oluşturamayan bir toplumunbütünleşme değil, tersine toplumsal çözülme
yaşaması kaçınılmaz bir gerçektir.Çocuklarımızın zihinlerini bilgiyle doldurarak öğretim yaparken
gönüllerini de sevgiyle donatıp onların ahlaklı birer fert olarak yetişmeleri için okullarımızda Değerler
Eğitimi çalışması yapmamız gerektiğine inandık.
DEĞER EĞİTİMİ NEDİR? Çocuk ve gençler kişilik yapılarını geliştirirken sağlıklı kişiliğin temel taşlarını oluşturan toplumsal ve evrensel değerlerin kazanılması çok önemlidir. Çocuklarımızı toplumsal ve evrensel değerlerle donanmış ve bu değerlerle yaşamayı hayat biçimi hâline getirmiş bireyler olarak yetiştirmek her anne ve babanın en büyük isteklerinden biridir.
Değerler evrenseldir. Değerler, ideal davranış biçimleri ve yaşama amaçları hakkında yol gösteren ilkelerdir.
“Sevgi, barış, güven, dostluk, saygı” gibi temel değerlerin yanı sıra; iyi vatandaş, iyi insan olarak bu değerleri yaşama biçimi hâline getirmiş bireyler, yarınımızın sağlıklı toplumunu oluşturacaktır.
Hayatımızda bizleri yönlendiren pek çok değer vardır. İnsanlar hayatlarının her yerinde, her noktasında, çoğunlukla bilinçli olmasalar da zihinlerindeki çeşitli değerleri davranışa dönüştürürler. Bu nedenle değerler, tutumlar ve davranışlarla yakından ilişkilidir, onlara yön verir.
Değerler eğitimi, bireyin kendi kendini tanımasını, kendi ile uyum içinde, düşünüş ve hareketlerinde tutarlı olmasını sağlayan özelliklerin kazandırılması için bilinçli ve planlı bir öğrenme ortamlarının oluşturulmasıdır. Değerler eğitimi, çocuklarımızın iç motivasyonlarını geliştirmelerine, neyin doğru olduğuna yönelik yorum yapmalarına ve bunu davranışa dökmelerine imkân sağlamaktadır.
Değerler eğitiminin temel amacı; çeşitli programlar aracılığı ile öğrencilere temel insani özellikleri kazandırma, değerlere karşı duyarlılık oluşturma ve onları davranışa dönüştürme konusunda öğrencilere yardımcı olmaktır.
Değerler eğitimi ile geçmişten gelen ve geleceğe aktarılan kültürel değerlerimizin yaşatılması, benimsenmesi çocuklarımıza bir insan ve bir vatandaş olarak ayrıcalık kazandırarak kişiliklerini oluştururken önemli yapı taşları olacaktır.
Bireylerin, grupların kültür değerleri hakkında bilgi edinerek onların tutum ve davranışlarını büyük ölçüde önceden kestirebiliriz.
Değerler, bir yandan bilişsel süreçleri, bireysel tutum ve davranışları etkilerken diğer yandan toplumun kültürel kalıplarıyla etkileşimde bulunur ve onları yansıtır. Bazı değerler dinamiktir; hem toplumdan topluma hem de zaman içinde değişir.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte küçülen dünyamızda artık insani değerlerin öğrencilerimize özümsetilmesi ve onlarda tutum ve davranış hâline getirtilmesi daha da önem kazanmıştır. Sevgi, sorumluluk, doğru davranış, iç huzur, adalet, şiddetten kaçınma, insanlık onuru, hoşgörü, mutluluk, sabır, cesaret, paylaşma, saygı, merhamet, dürüstlük… vb. gibi temel insani değerler, insanın en iyi tarafını ortaya çıkarmayı ve onun kişiliğini bütünüyle geliştirerek insanın insanı kâmil olmasını amaçlamaktadır.
DEĞERLER EĞİTİMİNİN ÖNEMİ
Aileler, değer sisteminin gelişmesinde çocukları üzerindeki etkileri azaldığı için sahip oldukları değerleri, çocuklarına yeterince aktaramadıklarını hissetmektedirler. Aileler, sosyal alanda, gençlerin tutum ve davranışlarının kendi değerleriyle uyuşmadığını gördüklerinde çok ciddi rahatsızlık duymaktadırlar. Bu durum, insanları toplumsal olarak değerler konusuna daha duyarlı hâle getirmektedir. Bunun sonucu olarak değerler eğitimini daha programlı ve sistemli bir şekilde çocuklarına vermek istemektedirler. Bu noktada, önemli bir sosyal kurum olan okulların, bu konu üzerine eğilmelerinin önemi artmaktadır. Ayrıca, aileler değerler eğitimini en iyi veren okullara çocuklarını kayıt yaptırmaktadırlar.
Değerlerin öğrenilmesi, rol öğrenmesi şeklinde bir sosyal öğrenmedir. Herkesin toplum içinde bir konumu (anne, baba, erkek, memur, evli, genç, yaşlı… vb.) ve bu konumu için toplumun uygun gördüğü rolleri vardır. Biz bulunduğumuz konumda, o konumdaki insanların neler yapması, neler düşünmesi, nelere değer vermesi gerektiği vb. hakkında bilgilere sahip oluruz. Bu da hayatımızda küçük yaşlardan itibaren önce anne-babamızı, sonra da yaşımız büyüdükçe diğer önemsediğimiz kişileri model olarak alma şeklinde kendini gösterir. Kısacası değerler eğitimi en iyi yaşantıyla verilebilir. Bu konuda büyüklerin küçüklere örnek olmaları gerekmektedir.
Günümüzde çocuklarımızın değerlerinin şekillenmesinde; arkadaşlarının, İnternet’in, dvd’lerin, vcd’lerin televizyonun, dergilerin ve hatta oyuncakların çok ciddi oranda etkileri bulunmaktadır.
Bundan daha 10 yıl önce ailece bile izleyemeyeceğimiz televizyon filmlerini şimdilerde çocuklarımızla bile rahatlıkla seyredebiliyorsak demek ki bizi 10 küsur yıldır kurbağanın su kabında ısıtıldığı gibi değişik değişik kaplarda ısıtmışlar ve biz bunun farkına bile varamamışız.
Çocuğun hayatında model aldığı kişiler kadar, çocuk oyuncakları ve oyunları yoluyla iletilen sosyal roller, sosyal etkiler, sosyal davranışlar da değer sisteminin oluşmasında önemli rol oynamaktadırlar. Yeni yetişen bir insan için hangi davranışların doğru, hangi davranışların yanlış olduğu bir insanın hayatını hangi temel değerlere yönlendirmesi gerektiği okul ders programlarında doğrudan ele alınan bir konu değildir. Sosyal ortam olan okullarda değerler, çocukların davranış ve tutumlarının sonucunda çevrelerinden gördükleri tepki ve yorumlarla gelişir. Sınıf içinde oluşan ortak bir sosyal doku, çocukların değerlerini geliştirmesinde zemin oluşturur.
Değerler aynı zamanda öğretilebilir ve öğrenilebilen olgulardır. Günümüzde eğitim alanında değerler eğitimi önemsenmekte, değerlerin çocuklara nasıl aktarılacağı konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Sevgi, saygı, dürüstlük, paylaşma, iş birliği, hoşgörü, önyargısız yaklaşma, şiddetten kaçınma… vb. konuları kapsayan eğitim programları geliştirilmeye başlanmıştır.
Bu programlarla amaçlanan, çocukları bu kavramlarla erken yaşlarda tanıştırmak, kendi akran grubuyla birlikte çeşitli drama, oyun, tartışma, eğitici film, masal, hikâye ve grup etkinliklerinden de yararlanarak bu kavramlar konusunda düşündürtmektir. Tabii, bu, daha çok bilişsel süreçlere hitap eden bir yaklaşımdır. Fakat değerler daha önce de değindiğimiz gibi yaşantıyla öğrenilir. Bu nedenle sadece bu tarz bir eğitimle değerleri öğretmemiz mümkün değildir. Hayatın içinde uygulamalara da ihtiyaç vardır. Velilerimiz ve öğretmenlerimiz yaşantılarıyla çocuklarımıza örnek olmalıdırlar.
Değer aktarımı konusunda günümüz anne-babalarının geçmişteki anne-babalara göre işleri daha zor görülmektedir. Eskiden toplumun da desteklediği birçok değer, çocuklara yaşantıyla aktarılabilirken, artık sadece yaşantı yeterli olmamakta, anne-babaların bu konuyu bilinçli olarak çocuklarına aktarmaları için çaba sarf etmeleri gerekmektedir. Çünkü çocuğun üzerindeki tek etken artık sadece aile değildir, sadece okul ya da arkadaş çevresi de değildir. Çocuklarımız artık bütün dünyadaki değişimleri bizden daha önce fark edip daha çabuk etkilenmektedirler. Dolayısıyla bizim de dünyadaki gelişmeleri takip edip çocuğumuzun bunlardan nasıl etkilendiğini araştırmamız gerekmektedir.
Unutmayın, hepimizi tek tek yöneten hayatın temel değerleridir. Bu değerlerin öğrencilerimizin ve çocuklarımızın tutum ve davranışlarına yerleşmesi için olayın seyrine veya sosyal çevreye bırakmayalım, bizzat etkin olalım.
DEĞERLER EĞİTİMİ PROGRAMININ HEDEFLERİ
Programın hedefleri;
*Toplum tarafından kabul gören değerleri uygun okul ortamı oluşturarak geliştirmek ve pekiştirmek,
*Öğrencilerin sorumluluk duygularını geliştirmek,
*Akademik bilgi ve gerçek hayatta rehberlik edecek ahlaki değerlerle donatılmış öğrenciler yetiştirmek,
*Öğrencilerin iç motivasyonlarını geliştirmek,
*İletişim becerileri yüksek bireyler yetiştirebilmek,
*Öğrencilerin kendini tanıması, yeteneklerini keşfetmesini, bu yeteneklerini hayatında doğru ve faydalı bir şekilde kullanmasını sağlamak,
*Öğrencilerin, vatandaşlık kurallarını ve vatandaşlığın ne demek olduğunu öğrenmelerini sağlamak
*Kendi zevklerini; ailesi ve vatanı için erteleyebilen ve hatta bunlardan vazgeçebilen bireyler ve liderler yetiştirebilmektir.
